Wprowadzanie pokarmów uzupełniających u niemowląt urodzonych przedwcześnie

Główne informacje:

• Karmienie uzupełniające (Complementary feeding - CF) to kluczowy etap w odżywianiu niemowląt, których potrzeby zmieniają się wraz z ich rozwojem.
• Choć czas rozpoczęcia CF dla dzieci urodzonych przedwcześnie jest nadal przedmiotem dyskusji, zaleca się indywidualne podejście, zależne od umiejętności połykania i rozwoju.
• Obecne badania pokazują również, że wczesne wprowadzenie CF nie zwiększa ryzyka otyłości ani alergii u wcześniaków. Wybór żywności, kolejność i szybkość wprowadzania karmienia uzupełniającego można uznać za takie same jak w przypadku niemowląt urodzonych o czasie.

Odpowiednie zarządzanie wczesnymi potrzebami żywieniowymi jest niezwykle istotne dla wcześniaków, którzy stanowią wrażliwą grupę o specyficznych wymaganiach żywieniowych, różniących się od potrzeb noworodków urodzonych o czasie. Karmienie uzupełniające (CF; lub proces odstawienia od piersi) zostało zdefiniowane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) jako „proces rozpoczynający się, gdy mleko matki nie jest już wystarczające dla zaspokojenia wymagań żywieniowych niemowlęcia”, więc „inne pokarmy i płyny są potrzebne oprócz mleka matki”.

Wiadomo, że wytyczne dotyczące CF u noworodków urodzonych o czasie^1,2 nie są odpowiednie dla wcześniaków. Dlatego istnieje pilna potrzeba opracowania konkretnych zaleceń dotyczących karmienia noworodków urodzonych przedwcześnie³ . Wspólne stanowisko trzech włoskich stowarzyszeń⁴ - Włoskiego Towarzystwa Pediatrycznego (SIP), Włoskiego Towarzystwa Neonatologicznego (SIN) oraz Włoskiego Towarzystwa Gastroenterologii Dziecięcej, Hepatologii i Żywienia (SIGENP) - podsumowuje najnowsze dowody dotyczące karmienia uzupełniającego u wcześniaków i zawiera zalecenia skierowane do pediatrów, świadczeniodawców opieki zdrowotnej oraz rodzin. Głównym celem jest zmniejszenie różnic w podejściu i czasie reakcji⁵ wśród specjalistów.

Rozszerzanie diety dziecka - kiedy zacząć?

W obecnej sytuacji, ze względu na znaczne zróżnicowanie w osiąganiu umiejętności neurorozwojowych i umiejętności poznawczych, brakuje wystarczających dowodów, aby jednoznacznie określić optymalny czas rozpoczęcia CF u wcześniaków. Z tego powodu sugerujemy podejście indywidualne, oparte na dokładnej ocenie rozwoju dziecka i jego gotowości do przyjmowania pokarmów stałych. Wiek skorygowany lub czas od narodzin powinien służyć jako punkt odniesienia, a nie sztywny harmonogram. Warto podkreślić, że należy zachęcać do kontynuowania karmienia piersią wraz z wprowadzaniem pokarmów stałych u wcześniaków. Dyskusja dotycząca optymalnego czasu rozpoczęcia wprowadzania pokarmów stałych u tej grupy niemowląt nadal jest w toku. W zależności od podejścia, sugerowane są różne ramy czasowe, w tym wiek chronologiczny 5-8 miesięcy lub wiek skorygowany od 3 miesiąca życia. Kluczową kwestią jest ocena zdolności rozwojowych (patrz RYC. 1), które umożliwiają dziecku spożywanie pokarmów stałych (rekomendacja silna; poziom dowodów umiarkowany).

Czy istnieją specjalne zalecenia rozszerzania diety dla wcześniaków z nieprawidłowościami jamy ustnej lub chorobami współistniejącymi?

Wcześniaki z dysfunkcjami jamy ustnej lub współistniejącymi schorzeniami mogą wymagać wielodyscyplinarnej oceny w celu określenia optymalnego czasu i sposobu rozpoczęcia karmienia uzupełniającego (siła rekomendacji słaba, poziom dowodów niski).

Jak prawidłowo rozszerzać dietę wcześniakom?

Zalecenia dotyczące wyboru pokarmów, kolejności i tempa wprowadzania pokarmów uzupełniających dla wcześniaków można traktować jako podobne do tych obowiązujących obecnie dla niemowląt urodzonych o czasie. Warto rozważyć wprowadzenie CF zawierającego węglowodany, białka i tłuszcze roślinne, jednocześnie zwracając szczególną uwagę na dostarczanie odpowiednich mikroelementów, takich jak żelazo i witaminy (siła rekomendacji słaba, poziom dowodów niski).

Ryc. 1. Nabywanie umiejętności rozwojowych potrzebnych do spożywania pokarmów uzupełniających (Zaadaptowano z: bliss.org.uk)

Czy istnieje związek między wczesnym wprowadzeniem pokarmów uzupełniających a alergią?

Nie ma konieczności opóźniania wprowadzania pokarmów alergizujących, takich jak jajka, ryby, pomidory i orzeszki ziemne, u wcześniaków (siła rekomendacji słaba, poziom dowodów bardzo niski).

Czy istnieje związek między wczesnym wprowadzeniem pokarmów stałych a otyłością?

Czas rozpoczęcia karmienia uzupełniającego u wcześniaków prawdopodobnie nie ma wpływu na występowanie nadwagi i otyłości w dzieciństwie i w dorosłości. CF u wcześniaków nie powinno być opóźniane w celu zapobiegania nadwadze i otyłości (rekomendacja silna; poziom dowodów umiarkowany).

Bibliografia

1. Fewtrell M, Bronsky J, Campoy C, et al. Complementary feeding: a position paper by the European Society for Paediatric Gastroenterology, hepatology, and nutrition (ESPGHAN) committee on nutrition. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2017;64:119–32.

2. Alvisi P, Brusa S, Alboresi S, et al. Recommendations on complementary feeding for healthy, full-term infants. Ital J Pediatr. 2015;41:36.

3. Liotto N, Cresi F, Beghetti I, Roggero P, Menis C, Corvaglia L, et al. Complementary feeding in preterm infants: a systematic review. Nutrients. 2020;12:1–13.

4. Baldassarre ME, Panza R, Cresi F, Salvatori G, Corvaglia L, Aceti A, Complementary feeding in preterm infants: a position paper by Italian neonatal, paediatric and paediatric