Wzajemne oddziaływania w procesie odstawiania od piersi

W niedawnym badaniu 85% rodziców deklarowało wiedzę wystarczającą do podejmowania decyzji dotyczących diety ich dziecka. Jednakże 42% z nich chciało zwiększyć chęć dzieci do próbowania nowych pokarmów.¹ Podstawy dla preferencji żywieniowych są kształtowane dość wcześnie, a opiekunowie wywierają znaczny wpływ na ten proces.²

Istnieją różne strategie wprowadzania pokarmów uzupełniających. Tradycyjne odstawianie od piersi obejmuje podawanie łyżeczką pokarmów w formie puree i stopniowe przejście na pokarmy stałe, wraz z rozwojem możliwości dziecka. Żywność w formie puree pozwala na wprowadzanie szerokiej gamy smaków, ale ogranicza różnorodność konsystencji. Taka forma umożliwia także bezpieczną podaż pokarmów bogatych w żelazo, które są niezbędne w diecie niemowlęcia po 6. miesiącu życia.³ Zwolennicy metody BLW (ang. baby-led weaning, czyli odstawiania od piersi sterowanego przez dziecko) sugerują, że karmienie łyżeczką antagonizuje autonomię niemowlęcia i może prowadzić do przekarmiania. Strategia BLW skupia się na oferowaniu potraw ze stołu rodzinnego ze szczególnym naciskiem na samodzielność dziecka. Zwolennicy “karmienia responsywnego” zwracają szczególną uwagę na reagowanie na sygnały niemowlęcia, zwłaszcza te związane z głodem i sytością. Responsywne karmienie jest powiązane z prawidłowymi nawykami żywieniowymi, jednakże może nie być wystarczające do rozwoju zdrowych preferencji żywieniowych.⁴

W niedawnym podsumowaniu obowiązujących zaleceń podkreślono znaczenie tworzenia pozytywnego środowiska karmienia, reagowania na sygnały głodu i sytości, a także uwzględniania zainteresowań niemowlęcia oraz jego rosnących umiejętności podczas wprowadzania pokarmów stałych.⁵ Zwrócono także uwagę na rolę rodziny w ekspozycji dziecka na szeroką gamę produktów oraz na podawanie tych produktów w przyjaznym i interaktywnym środowisku. Tekstura i konsystencja powinny być dostosowane do zdolności dziecka, które rozwijają się wraz z wiekiem.

Dwukierunkowość wpływów pomiędzy rodzicem a dzieckiem w trakcie spożywania posiłków doprowadziła po powstania koncepcji “karmienia wrażliwego”.⁶ Łączy ona strategie zarówno sterowane przez dziecko, jak i te oparte na reakcji rodzica, co poszerza jego udział w procesie karmienia.

“Wrażliwe karmienie” odpowiada na każdy sygnał związany z dzieckiem (np. głód/sytość, produkty lubiane/nielubiane), lecz także zmienia rolę rodziny z responsywnej na aktywną w trakcie posiłku. Wrażliwość rodziców, emocje oraz zezwalanie na samodzielne odkrywanie niemowlęcia wykazują wpływ na spożycie dziecka oraz jego preferencje.⁶

Rodzice i inni opiekunowie są najważniejszym wzorem dla naśladowania dla dzieci przed 2. rokiem życia, w efekcie czego mają oni największy wpływ na to, co jest dziecku oferowane, w jakim otoczeniu i w jakiej strukturze posiłków. Opiekunowie decydują czym karmić niemowlę i często poszukują informacji, jak pomóc dziecku wybierać pokarmy tak, by rozwijać prawidłowe preferencje, które są podstawą różnorodnej, odżywczej diety.

Powtarzana ekspozycja sama w sobie nie wystarcza do nauczenia dzieci jedzenia szerokiej gamy żywności. Rysunek 1 przedstawia ewolucję ról rodziców oraz dzieci, jednocześnie łącząc podstawowe przesłania (oparte na danych naukowych) wszystkich strategii karmienia. W trakcie posiłków niemowlę zarówno prowadzi opiekuna, jak i reaguje na niego. Opiekun zaś kieruje niemowlęciem, lecz także odpowiada na jego sygnały. Praktyczne wskazówki takie, jak tworzenie radosnego i spokojnego otoczenia, aktywnie zachęcającego do próbowania nowych smaków i tekstur, bez wywierania nacisku, mogą pomóc w tworzeniu trwałych upodobań do odżywczych pokarmów. Podczas karmienia warto łączyć i czerpać z metod tradycyjnych, sterowanych przez dziecko, responsywnych i wrażliwych.

Bibliografia: 

1. International Food Information Council. (2021). Knowledge, Understanding and Behaviors When Feeding Young Children: Insights from U.S. Parents and Caregivers. 45 Retrieved from https://foodinsight.org/wp‑content/uploads/2021/03/IFIC‑Parents‑Caregivers‑Survey.March‑2021.pdf 

2. Maier‑Nöth, A. (2023). The Development of Healthy Eating and Food Pleasure in Infancy. Nestle Nutr Inst Workshop Ser, 97, 62‑71. doi:10.1159/000529008 

3. Cichero, J. A. Y. (2016). Introducing solid foods using baby‑led weaning vs. spoon‑feeding: A focus on oral development, nutrient intake and quality of research to bring balance to the debate. Nutrition Bulletin, 41(1), 72‑77. doi:https://doi.org/10.1111/nbu.12191 

4. van der Veek, S. M. C., de Graaf, C., de Vries, J. H. M., Jager, G., Vereijken, C., Weenen, H., Mesman, J. (2019). Baby’s first bites: a randomized controlled trial to assess the effects of vegetable‑exposure and sensitive feeding on vegetable acceptance, eating behavior and weight gain in infants and toddlers. BMC Pediatr, 19(1), 266. doi:10.1186/s12887‑019‑1627‑z 

5. National Academies of Sciences, E., and Medicine; Health and Medicine Division; Food and Nutrition Board; Committee on Scoping Existing Guidelines for Feeding Recommendations for Infants and Young Children Under Age 2,. (2020). Feeding Infants and Children from Birth to 24 Months: Summarizing Existing Guidance. In M. Harrison & K. Dewey (Eds.). doi:10.17226/25747 

6. van Vliet, M. S., Mesman, J., Schultink, J. M., de Vries, J. H. M., Vereijken, C., Rippe, R. C. A., & van der Veek, S. M. C. (2021). Baby’s first bites: Association between observed maternal feeding