Alergia na orzeszki ziemne – aspekt psychologiczny

Alergia na orzeszki ziemne – aspekt psychologiczny

Alergia na orzeszki ziemne (AOZ) może doprowadzić do reakcji potencjalnie zagrażających życiu i z reguły utrzymuje się przez całe życie, przyczynia się istotnie do poczucia obciążenia chorobą. Brakuje jednak informacji o tym, jak osoby dotknięte chorobą i ich opiekunowie postrzegają skutki psychospołeczne wynikające z jej wystąpienia. 

Badanie APPEAL-1, przeprowadzone w całej Europie, dotyczyło doświadczeń i psychospołecznego wpływu alergii na orzeszki ziemne na jakość życia. 

Badanie APPEAL-1 zostało przeprowadzone metodą ankiety internetowej w ośmiu krajach europejskich. Ankietę opracowali przedstawiciele ośmiu grup działających na rzecz pacjentów oraz pięciu specjalistów w dziedzinie badań prozdrowotnych. Do grupy zakwalifikowano: dorosłych z rozpoznaniem AOZ (raport własny); rodziców/innych opiekunów (raport pełnomocnika dla dziecka z AOZ); oraz rodziców/innych opiekunów (samoocena wpływu AOZ na siebie).

Spośród wszystkich 1846 respondentów biorących udział w badaniu, 419 było dorosłymi z AOZ; 546 osób to rodzice/opiekunowie, wypełniający ankietę za dziecko, a 881 osób to rodzice/opiekunowie oceniające wpływ AOZ u dziecka na siebie.

Większość respondentów zgłosiła ograniczenia dotyczące stylu życia w zakresie spożywania posiłków (84%-93%), a także w dodatkowych obszarach, takich jak przyjęcia i spotkania towarzyskie, zajęcia i wyjazdy wakacyjne oraz korzystanie z transportu publicznego (53%-89%). Około 40% respondentów oceniło siebie jako „bardzo” sfrustrowanych i „bardzo” zestresowanych. Dwie trzecie (65%) czuło się odizolowanymi z powodu AOZ; 43% z nich było nękanych.

Mniej niż połowa czuła się bezpiecznie, jeśli chodzi o używanie ampułkostrzykawki zawierającej adrenalinę we wstrzykiwaczu automatycznym. 

Stwierdzono kilka różnic charakterystycznych dla poszczególnych krajów, np. najwyższe wyniki związane z lękiem odnotowano wśród respondentów z Niemiec.

Alergia na orzeszki ziemne ma negatywne skutki psychospołeczne dla pacjentów, przyczyniając się do frustracji, stresu i izolacji. Konieczne jest zwrócenie większej uwagi na te konsekwencje alergii na orzeszki ziemne w badaniach i praktyce klinicznej.

DunnGalvin A ef al.: Allergy. 2020 - DOI: 10.11U/all.l4S6S

 

Zagrożenia u dzieci i młodzieży z alergią na orzeszki ziemne

Po badaniu APPEAL-1 przeprowadzono APPEAL-2, badanie jakościowe, które w sposób szczególny pozwoliło zbadać poziom stresu i radzenie sobie z alergią na orzeszki ziemne u dzieci i młodzieży oraz ich opiekunów.

Badanie APPEAL-2 oceniało narażenie się na alergen w przypadku alergii na orzeszki ziemne (AOZ) i związane z tym strategie radzenia sobie poprzez wywiady częściowo ustrukturyzowane.

Celem było uzyskanie jakościowego wglądu w strategie radzenia sobie i zarządzania AOZ oraz wpływu tych strategii na jakość życia dzieci, młodzieży i opiekunów.

Jakościowe badanie przekrojowe przeprowadzono w ośmiu krajach europejskich: Wielkiej Brytanii, Francji, Niemczech, Irlandii, Hiszpanii, Włoszech, Danii i Holandii. Przeprowadzono częściowo ustrukturyzowane wywiady z dziećmi (8-12 lat) i młodzieżą (13-17 lat), z (deklarowaną przez siebie) umiarkowaną lub ciężką postacią alergii na orzeszki ziemne oraz z rodzicami/opiekunami dzieci i młodzieży (w wieku 4-17 lat) z umiarkowaną lub ciężką AOZ. Opracowano dwa modele koncepcyjne w celu zilustrowania wpływu alergii na orzeszki ziemne i strategii radzenia sobie, (a) przez osoby z AOZ i (b) przez rodziców i opiekunów dzieci z AOZ.

Przeprowadzono ankiety ze 107 uczestnikami, w tym 24 osoby to dzieci, 39 osób z grupy młodzieży i 44 opiekunów.

Modele koncepcyjne pokazują kwestie związane z radzeniem sobie i kontrolą, wynikające z lęku przed reakcjami na alergię na orzeszki ziemne i związanymi z tym skutkami emocjonalnymi, społecznymi i relacyjnymi, a także wpływem na pracę. Czynniki wpływające na wyniki ankiety to między innymi status społeczny, odpowiednie wsparcie, relacje między dzieckiem a opiekunem oraz stosowane strategie radzenia sobie ze stresem.

Wnioski: Wyniki badania APPEAL-2 potwierdzają trafność wniosków z badania APPEAL-1. Wyniki sugerują również, że stopień ciężkości objawów alergicznych na orzeszki ziemne nie koreluje z postrzeganiem ogólnego narażenia na alergen.

DunnGalvinA etal.: Clin Exp Allergy 2020 - DOI: 10.1111/cea. lS719

„Alergie pokarmowe wymagają szczególnej uwagi i nowych rozwiązań”

Wywiad z prof. dr med. Christianem Vogelbergiem. Szpital Uniwersytecki Carl Gustav Carus TU Drezno, Klinika i Poliklinika Pediatrii i Medycyny Młodzieży oraz Prezes Towarzystwa Alergologii Dziecięcej i Medycyny Środowiskowej (GPA).

Alergia na mleko krowie jest powszechnie najczęstszą alergią pokarmową we wczesnym dzieciństwie. Czy alergie na orzeszki ziemne sprawiają coraz więcej problemów?

Tak, już teraz można zaobserwować znaczny wzrost liczby przypadków wśród małych dzieci i młodzieży. W samych Niemczech w ostatnich latach odnotowano znaczny wzrost potwierdzonych przypadków AOZ.

Alergia na orzeszki ziemne od dawna uważana jest za chorobę "anglosaską", czyli występującą w Wielkiej Brytanii, USA czy Australii. Czy istnieje wyjaśnienie, dlaczego obecnie nastąpił tak duży wzrost liczby zachorowań również w Europie Środkowej?

Prawdopodobnie podłoże jest wieloczynnikowe. Globalizacja przyczyniła się do pojawienia się nowych produktów na naszych talerzach a nawyki żywieniowe na całym świecie stają się coraz bardziej podobne. Orzeszki ziemne nie są już tylko przekąską, bez której można się obejść. Znane ostrzeżenie "Może zawierać śladowe ilości orzeszków ziemnych" znajduje się na wielu opakowaniach, czasem w zaskakującym kontekście. Do tego dochodzi rosnące spożycie gotowych posiłków i produktów typu fast food nawet w okresie niemowlęcym, które generalnie mogą być wyzwalaczami alergii pokarmowych. Z drugiej strony, w środowisku jest wiele substancji wywołujących niepożądane reakcje ze strony organizmu, a zarówno orzeszki ziemne jak i orzechy włoskie mogą wywoływać silną reakcję alergiczną.

Na szczęście mamy również pozytywne informacje z zakresu badań nad alergią i w ostatnim czasie odnotowano tutaj znaczny postęp.

Przede wszystkim należy tu wymienić duże brytyjskie badanie LEAP (Learning Early About Peanut Allergy) z 2015 roku. Przeanalizowano w nim wpływ wczesnego wprowadzenia orzeszków ziemnych do diety małych dzieci na zmniejszenie ryzyka wystąpienia reakcji alergicznych. Wynik - znacznie mniejsza liczba alergii przy wczesnej ekspozycji na orzeszki ziemne - zaskoczył zarówno ekspertów, jak i osoby cierpiące na alergię. Do tej pory jedyną opcją zapobiegawczą było ścisłe unikanie potencjalnych alergenów. Najwyraźniej jednak wczesny kontakt z małymi dawkami alergenu sprzyja budowaniu tolerancji, co przynosi pozytywne efekty. W międzyczasie wyniki te zostały potwierdzone również w innych badaniach. W tej chwili wciąż dyskutuje się, jak konkretnie potraktować te dane, ale jedno jest pewne - badanie LEAP doprowadziło do fundamentalnego przemyślenia kwestii zapobiegania i leczenia alergii na orzeszki ziemne, a tym samym otworzyło drzwi do nowych rozwiązań terapeutycznych.

Przypomina to nieco słynne badanie GINI, które wykazało, że nawet częściowy hydrolizat białka mleka krowiego może zapewnić podobną ochronę do preparatu, gdzie białko krowie zostało zhydrolizowane w znacznym stopniu u nie karmionych piersią niemowląt z grupy wysokiego ryzyka. I jak pokazały teraz 20-letnie wyniki, nawet w długotrwałej perspektywie.

Celem jest tutaj osiągnięcie tolerancji co ograniczy wykorzystywanie zwolnień lekarskich na dziecko przez rodziców. Wczesne i regularne podawanie orzeszków ziemnych w rodzinach, w których orzeszki ziemne są często spożywane, jest obecnie dyskutowane jako obiecująca opcja prewencji alergii, gdy istnieje ryzyko jej wystąpienia. Jednak immunoterapia doustna wymaga ostrożnego działania, odpowiedniego doboru pacjentów i właściwej edukacji; wprowadzenie orzeszków ziemnych powinno być stopniowe i pod stałą kontrolą. Ostatnie badania wykazują korzystne wyniki dla wyżej omawianej metody postepowania.

“Głównym celem jest kształtowanie tolerancji zamiast wykorzystywania zwolnień lekarskich na dziecko przez rodziców”

Niedawno zatwierdzono lek, dzięki któremu doustna immunoterapia jest łatwiejsza, a także bezpieczniejsza. Dlaczego jest to takie trudne?

Orzeszki ziemne (surowiec) muszą mieć stałą konsystencję, ponieważ odchylenia w zawartości mogą mieć fatalne skutki. Oczywiście, musi on być również stabilny przez dłuższy czas i nie wymagać specjalnych warunków przechowywania. Obecny preparat był wielokrotnie testowany, a wyniki badań są bardzo obiecujące.

Nie ma jeszcze możliwości całkowitego wyleczenia alergii, a celem terapii nie jest umożliwienie spożywania orzeszków ziemnych, to jednak istnieje perspektywa niezawodnej ochrony przed przypadkowym kontaktem. Najwyraźniej alergen orzeszków ziemnych działa nie tylko doustnie, ale także kontaktowo, poprzez powłoki ciała.

To rzeczywiście może być dość niebezpieczne dla osób z AOZ.

Alergia na orzeszki ziemne niesie ze sobą ryzyko wstrząsu anafilaktycznego, który może zagrażać życiu. Liczba przyjęć na oddział ratunkowy z powodu anafilaksji znacznie wzrosła w ostatnich latach. Na szczęście odnotowano tylko pojedyncze przypadki zgonów wśród dzieci. Badania wykazały, że około 60% dzieci ma przypadkowy kontakt z orzeszkami ziemnymi w ciągu pierwszych pięciu lat życia. Dlatego osoby cierpiące na alergię na orzeszki ziemne powinny zawsze mieć zapewniony dostęp do ampułkostrzykawek z adrenaliną. Co więcej, nadal konieczne jest dodatkowe przeszkolenie w zakresie jej stosowania. W sytuacji zagrożenia życia wiele osób dotkniętych alergią, zwłaszcza dzieci, ma problem z użyciem adrenaliny w ampułkostrzykawce lub boi się jej użyć. Dlatego konieczna jest większa edukacja społeczeństwa w tym zakresie.

Czy zatem życie z alergią na orzeszki ziemne jest stresujące?

W rzeczy samej. Nie należy zapominać, że alergia na orzeszki ziemne jest zazwyczaj trwała, tzn. utrzymuje się przez całe życie - w przeciwieństwie do np. alergii na mleko krowie, gdzie jest duża szansa, że ustąpi w dzieciństwie. Dwa badania, APPEAL-1 i APPEAL-2, dotyczyły sprawdzenia wpływu alergii na orzeszki ziemne na psychologiczny aspekt życia osób dotkniętych tą chorobą, ponieważ wiele z nich cierpi z powodu braku zrozumienia ich schorzenia przez otoczenie. Badania zostały przeprowadzone w ośmiu krajach europejskich i istnieją interesujące odrębności w postrzeganiu i rodzaju obniżenia jakości życia z alergią na orzeszki ziemne. Badanie APPEAL-2 jest ukierunkowane na specyficzne problemy zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży dotkniętych tą chorobą. Wyniki te powinny skłonić nas do refleksji i powinny być coraz częściej poruszane w przyszłych dyskusjach.