Noworodek na Świecie - Kluczowe kroki postępowania

Okres noworodkowy obejmuje pierwsze 4 tygodnie życia, czyli 28 dni, a noworodek wymaga wówczas wszechstronnej opieki ze względu na możliwość wystąpienia wielu złożonych zmian fizjologicznych. Opieka nad noworodkiem obejmuje szereg kluczowych aspektów, takich jak ocena potrzeby resuscytacji, pełne badanie fizykalne, realizowanie planu szczepień profilaktycznych, odpowiednie żywienie, dbałość o higienę oraz inne istotne obszary, które mają wpływ na dobre samopoczucie i zdrowie noworodka. 

Około 10% noworodków wymaga pewnego wsparcia, a 1% noworodków - podjęcia zabiegów resustacyjnych, dlatego przeszkolony personel w zakresie resuscytacji noworodków powinien być dostępny przy każdym porodzie¹. Istnieją cztery podstawowe etapy natychmiastowej opieki nad noworodkiem:  

• dokładne osuszenie; 
• kontakt „skóra do skóry”; 
• zaciskanie pępowiny w odpowiednim momencie; 
• nieoddzielanie noworodka od matki w celu wczesnego rozpoczęcia karmienia piersią².

Po udanym karmieniu piersią można podać domięśniowo witaminę K i szczepionkę przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. Przeprowadza się również szczepienia BCG i profilaktykę maścią erytromycynową do obu oczu Należy promować szczepienia noworodków zgodnie z najnowszymi zaleceniami WHO dotyczącymi rutynowej immunizacji³. 

Przeprowadza się pełne badanie fizykalne w celu wykrycia ewentualnych nieprawidłowości, uwzględniając parametry do oceny rozwoju dziecka: masa ciała, długość oraz obwód głowy, brzucha i klatki piersiowej dziecka³.

Wczesny kontakt „skóra do skóry” sprzyja inicjacji laktacji w ciągu pierwszych 48 godzin oraz ma kluczowy wpływ na kształtowanie prawidłowego odruchu ssania. Wszystkie dzieci powinny być karmione wyłącznie piersią od chwili narodzin przez pierwsze 6 miesięcy życia. Równocześnie matki powinny otrzymywać porady i wsparcie w zakresie wyłącznego karmienia piersią przy każdym kontakcie z personelem medycznym już po porodzie. Suplementacja witaminy A nie jest rutynowo zalecana w celu zmniejszenia śmiertelności u noworodków i niemowląt. Jednakże suplementacja witaminy D w dawce 400 IU dziennie, zarówno u noworodków urodzonych o czasie, jaki i niemowląt karmionych piersią, jest zalecana w celu poprawy ich zdrowia³. 

Pierwsza kąpiel zdrowego noworodka powinna być opóźniona o co najmniej 24 godziny po urodzeniu. W tym czasie nie jest zalecane stosowanie miejscowych emolientów. Kikut pępowiny noworodka powinien być czysty i suchy, wystawiony na działanie powietrza, a jeśli jest przykryty, powinien być luźno owinięty czystym ubrankiem^3-4.

Już od chwili narodzin rodzice powinni być objęci edukacją oraz otrzymywać istotne wskazówki dotyczące takich kwestii jak: pozycji podczas snu, zespołu dziecka potrząsanego, palenia w pobliżu dziecka, a także wpływu na rodzeństwo i zwierzęta domowe. Zaleca się układanie dziecka do snu w pozycji leżącej na plecach przez pierwszy rok życia, aby zmniejszyć ryzyko zespołu nagłej śmierci łóżeczkowej (SIDS) i nagłej niespodziewanej śmierci niemowlęcia (SUDI)^3-5.

Wszystkie noworodki objęte są programem badań przesiewowych. Należą do nich m.in.:

• otoemisja akustyczna (OAE) lub rejestracja słuchowych potencjałów wywołanych pnia mózgu (ABR, BERA), 
• określenie poziomu stężenia bilirubiny we krwi,  
• przesiewowe badania wzroku, aby wykluczyć nieprawidłowości organiczne³.

Noworodek powinien zostać skierowany do dalszej oceny po stwierdzeniu któregokolwiek z poniższych objawów:

• niedostatecznego karmienia,  
• występowania drgawek,  
• szybkiego oddechu,  
• nasilonych ruchów klatki piersiowej,  
• braku spontanicznej aktywności,  
• gorączki,  
• niskiej temperatury ciała,  
• żółtaczki w ciągu pierwszych 24 godzin po urodzeniu  
• żółtej skóry na stopach lub dłoniach w późniejszym wieku.  

 Zalecane jest natychmiastowe zgłaszanie się po pomoc medyczną w przypadku wykrycia któregokolwiek z tych niebezpiecznych objawów między rutynowymi wizytami u pediatry³.

Bibliografia: 

1. Wyckoff MH, et al. Part 13: Neonatal resuscitation: 2015 American Heart Association Guidelines Update for Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care. Circulation. 2015;132(suppl 2): S543–S560.  
2. World Health Organization. Newborn care until the first week of life: Clinical practice pocket guide [internet]. [cited 22 June 2022]. Available from: https://apps.who.int/iris/handle/10665/207705.  
3. World Health Organization. WHO recommendations on maternal and newborn care for positive postnatal experience [internet]. [cited 22 June 2022]. Available from: https://www.who.int/publications/i/item/9789240045989. 
4. Visscher MO, et al. Newborn infant skin: Physiology, development, and care. Clinics in Dermatology. 2015;33(3):271-280. 
5. Moon RY, et al. Safe infant sleep interventions: What is the evidence for successful behavior change? Curr Pediatr Rev. 2016;12(1):67-75.