Zdrowotne i ekonomiczne konsekwencje nieadekwatnego żywienia w dzieciństwie
Kluczowe informacje:
- Według danych WHO, 45% zgonów dzieci jest związanych z niedożywieniem, a w 2022 roku wyniszczenie dotknęło 6,8% dzieci poniżej 5. roku życia na całym świecie.
- Zaburzenia wzrastania, które w 2022 roku dotknęły 22,3% dzieci poniżej 5. roku życia, prowadzą do długoterminowych zmian fizycznych oraz poznawczych, wpływając na przyszłe wyniki ekonomiczne i edukacyjne.
- Nadwaga i otyłość dziecięca, które występowały globalnie u 5,6% dzieci w 2022 roku, zwiększają ryzyko wystąpienia przewlekłych chorób niezakaźnych w późniejszym życiu.
- Prawidłowe żywienie, szczególnie wyłączne karmienie piersią w ciągu pierwszych 1000 dni życia, jest kluczowe dla zapobiegania zaburzeniom wzrastania oraz zapewnienia zdrowego wzrostu i rozwoju.
Według danych WHO, 45% zgonów dzieci jest związanych z niedożywieniem.1 W 2022 roku wyniszczenie dotknęło 6,8% dzieci poniżej 5. roku życia. Najwyższy odsetek wyniszczonych dzieci występował w Azji Południowej (14,3%) oraz Azji Południowo- Wschodniej (7,8%).2 Do wyniszczenia dochodzi, gdy masa ciała dziecka jest zbyt niska w stosunku do wzrostu. Obserwuje się spadek odsetka dzieci dotkniętych zaburzeniami wzrastania z 26,3% w 2012 roku do 22,3% w 2022 roku.2 Zaburzenia wzrastania występują, gdy wzrost dziecka jest zbyt niski w stosunku do jego wieku.2 Biorąc pod uwagę nadwagę i otyłość, globalna częstość występowania wynosiła 5,6% w 2022 roku. Obecnie na świecie nie udaje się realizować celu, by zmniejszyć częstotliwość występowania tych zaburzeń do 3% do 2030 roku. Niedożywienie w wieku dziecięcym istotnie wpływa na wzrost i rozwój. Wyniszczenie jest objawem niewystarczającej podaży żywności lub częstej ekspozycji na choroby zakaźne, takie jak biegunka. W rezultacie układ odpornościowy jest osłabiony, co sprawia, że dziecko jest bardziej podatne na choroby zakaźne, a ryzyko zgonu wzrasta.3 Z drugiej strony, dzieci z nadwagą są obciążone wyższym ryzykiem otyłości w dorosłości. Otyłość jest związana z różnymi chorobami, w tym z cukrzycą oraz innymi niezakaźnymi chorobami przewlekłymi.3 Zaburzenia wzrastania są konsekwencją długotrwałej niewystarczającej podaży składników odżywczych. Prowadzi to do nieodwracalnych zmian w mózgu i ciele dziecka, opóźnionego rozwoju poznawczego oraz obniżonych zdolności intelektualnych i socjoemocjonalnych.3,4
Zahamowanie wzrostu to najbardziej niepokojący wskaźnik stanu odżywienia. Dzieci o zahamowanym wzroście są w grupie wyższego ryzyka porzucenia szkoły i z reguły mają niższe zarobki.4 Matki z grupy o zahamowanym wzroście częściej mają powikłania w ciąży i są w grupie wyższego ryzyka urodzenia dziecka o niskiej masie urodzeniowej, co skutkuje międzypokoleniowym cyklem niedożywienia.3 Ponadto, zahamowanie wzrostu wpływa długofalowo na rozwój ekonomiczny i przyczynia się do międzypokoleniowego ubóstwa. Wśród pracowników, którzy w dzieciństwie cierpieli z powodu zahamowanego wzrostu, zarobki są zmniejszone o średnio 5-7% na osobę. Wartość ta oscyluje pomiędzy 1 a 13% w krajach takich jak Etiopia.4
Kluczowym aspektem przeciwdziałania zahamowaniu wzrostu jest adekwatne żywienie i interwencje zdrowotne, szczególnie w ciągu 1000 pierwszych dni dziecka. W ciągu pierwszych 6 miesięcy życia wyłączne karmienie piersią przynosi najwięcej korzyści dla dzieci. Mleko matki zawiera wszystkie składniki niezbędne dla noworodków, a poza wartością odżywczą zapewnia także ochronę przed infekcjami przewodu pokarmowego. Pokarm matki to także świetne źródło energii i składników odżywczych dla dzieci.5 W ubogich krajach, takich jak Filipiny, częstotliwość występowania zahamowanego wzrostu znacznie się zwiększa wraz z wprowadzeniem pokarmów uzupełniających. Do nieprawidłowych schematów żywienia należy między innymi: wprowadzanie mleka krowiego przed 12. miesiącem życia, co może zwiększać ryzyko krwawienia w obrębie jelit. Niedojrzałe nerki dzieci nie są na tym etapie gotowe do filtrowania takich ilości białka i składników mineralnych, jakie są zawarte w mleku krowim.6 Niedożywione dzieci, szczególnie w obszarach wiejskich, nie spełniają kryteriów różnorodności żywieniowej oraz minimum rekomendowanych posiłków.2,7 Konflikty, zmiany klimatu, rosnące ceny żywności i trwające konsekwencje pandemii COVID-19 także wpływają na poziom niedożywienia wśród dzieci.2

RYS. 1 Częstotliwość występowania zaburzeń i liczba dotkniętych (w milionach)
Źródło: UNICEF, WHO, World Bank Group Joint Malnutrition Estimates, 2023 edition.
Wykresy przedstawiają odsetek oraz liczbę dzieci poniżej 5 r.ż. dotkniętych zahamowaniem wzrostu, wyniszczeniem i nadwagą, w skali światowej w latach 2000-2022
Zaburzenia wzrastania mają tendencje spadkową od 2000 roku, jednak aby osiągnąć cel do 2030 roku, postęp musi być szybszy.
Wyniszczenie niestety utrzymuje się na alarmującym poziomie, a aby osiągnąć cel związany z nadwagą do 2030 roku, konieczna jest zmiana trajektorii trendu.
Bibliografia
1. World Health Organization. Infant and young feeding. Accessed August 20, 2024. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/infant-and-youngchild-feeding.
2. Food and Agriculture Organization of the United Nations, International Fund for Agricultural Development, United Nations Children’s Fund, World Food Programme, World Health Organization. The State of Food Security and Nutrition in the World. 2024.
3. World Health Organization. Malnutrition in children. Accessed August 20, 2024. https://www.who.int/data/nutrition/nlis/info/malnutrition-in-children.
4. Galasso E, Wagstaff A. The aggregate income losses from childhood stunting and the returns to a nutrition intervention aimed at reducing stunting. Economics & Human Biology. 2019/08/01/ 2019;34:225-238. doi:https://doi.org/10.1016/j.ehb.2019.01.010.
5. Likhar A, Patil MS. Importance of Maternal Nutrition in the First 1,000 Days of Life and Its Effects on Child Development: A Narrative Review. Cureus. 2022;14(10)doi:10.7759/cureus.30083.
6. Center for Disease Control and Prevention. Cow’s Milk and Milk Alternatives. Accessed August 20, 2024. https://www.cdc.gov/nutrition/infantandtoddlernutrition/foods-and-drinks/cows-milk-and-milk-alternatives.html#:~:text=At%2012%20months%20old%20(but,of%20nutrients%20your%20baby%20needs.
7. Lutter CK, Daelmans BM, de Onis M, et al. Undernutrition, poor feeding practices, and low coverage of key nutrition interventions. Pediatrics. Dec 2011;128(6):e1418-27. doi:10.1542/peds.2011-1392.
Jeśli podobała Ci się ta publikacja, może Ci się również spodobać

Dieta dzieci – najistotniejszy wyznacznik światowego zdrowia


The Nest 54: Długofalowe efekty nieprawidłowych praktyk żywieniowych

Globalne trendy w dziedzinie żywienia i zdrowia na przestrzeni całego życia